نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مریم کامیار ¹
• مریم زارع‌ خلیلی ²

¹ استادیار پژوهش هنر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسنده مسئول)

² دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

«عجایب‌نامه‌ها» از مهم‌ترین دانشنامه‌های تصویری در شناخت افکار، باورها و آداب هستند. روایات عجایب‌نامه‌ها تحت‌تأثیر عوامل مذهبی، قومی، وقایع‌ تاریخی، اختراعات و اکتشافات مانند ورود سیاحان، مسافرت ایرانیان به سرزمین‌های دور و نهضت ترجمه بوده‌است. آن‌چه امروز عجایب‌نویسی نامیده‌شده، متونی است که ریشه در فرهنگ شفاهی مردم داشته، به شکل دانشنامگی تدوین شده‌است. در این مقاله ضمن بررسی سنت عجایب‌نامه‌نویسی در ایران، به معرفی و مطالعه یکی از نسخ خطی مصور کتاب عجایب المخلوقات «قزوینی» که در کتابخانة ‌باواریا واقع در مونیخ آلمان نگه‌داری می‌شود، پرداخته شده‌است. نسخه‌‌های متعددی از کتاب عجایب‌المخلوقات قزوینی در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مجموعه‌های شخصی نگهداری می‌شود. نسخه خطی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته، مربوط به 658 ه‍.ش/ 678 ‌ق و کهن‌ترین نسخه موجود از این کتاب است. روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی همراه با مطالعه کتابخانه‌ای است. با توجه به اینکه نویسنده کتاب (قزوینی) هنگام به‌تصویر درآمدن کتاب در قید حیات بوده، این موضوع در بررسی و تحلیل تصویری 467 نگاره و 44 نقشه خطی موجود در متن در نظر گرفته شده است؛ نگارگر آنچه را که در متن آمده، به تصویر کشیده و از پرداختن به هرگونه اضافاتی پرهیز کرده است. نگاره‌هایی که در متن اصلی کتاب عجایب‌المخلوقات به تصویر کشیده‌شده‌اند، کاملاً در جهت روشن‌ترشدن مفاهیم متن هستند.

کلیدواژه‌ها

• دانشنامه تصویری
• عجایب‌نامه
• عجایب‌نویسی
• عجایب‌المخلوقات قزوینی

عنوان مقاله [English]

The role of miraculous writing in the tradition of Iranian visual encyclopedia Case study: Illustrated encyclopedia of The Qazvini’s The wonders of creatures

نویسندگان [English]

• Maryam Kamyar ¹
• Maryam Zare Khalili ²

¹ Assistant Professor of Art Research, Institute of Humanities and Cultural Studies, (Corresponding Author)

² PhD candidate in Art Research, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

The books of the Wonders are one of the most important pictorial encyclopedias in recognizing thoughts, beliefs and customs. The narratives of these books are influenced by religious and ethnic factors, historical events, inventions and discoveries such as the arrival of tourists, Iranians traveling to distant lands and the translation movement. What is called miracle writing today refers to texts that have their roots in the oral culture of the people and have been compiled in the form of encyclopedias. In this article, while reviewing the tradition of miracle writing in Iran, we have introduced and studied one of the illustrated manuscripts of the book The Wonders of Creation by Qazvini which is kept in the Bavaria Library in Munich, Germany. Numerous copies of this book are kept in libraries, museums and private collections. The manuscript that has been studied in this research was produced in 678 A.H. and is the oldest available copy of this book. The method of this research is descriptive-analytical along with library study. Considering the fact that the author of the book (Qazvini) was alive at the time of the book's publication, this issue has been considered in the visual analysis of 467 drawings and 44 line drawings in the text; the painter has depicted what has been described in the text and has avoided making any additions. The drawings depicted in the main text of the Wonders of Creation are completely in line with clarifying the meanings of the text.

کلیدواژه‌ها [English]

• Visual Encyclopedia
• Wonder books
• Miracle Writing
• Qazvini’s the Wonders of Creatures