نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده ریاضی، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران

2 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

دانشنامه‌ها کتاب یا مجموعه‌ای از کتاب‌های مرجع هستند که دانسته‌هایی در زمینه همه شاخه‌های دانش، یا شاخه‌ای ویژه از دانش‌های تخصصی را دربرمی‌گیرند و برای دریافت آگاهی اجمالی استفاده می‌شوند. هدف اصلی از تدوین دانشنامه‌ها ضبط و انتقال دانش بشری به نسل‌های حال و آینده است. مبحث‌های دانشنامه‌ها به نحوی تدوین می‌شوند که با صرف کمترین زمان ممکن در اختیار مخاطب قرار گیرد. باتوجه به اینکه دانشنامه‌های عمومی دربرگیرنده همه شاخه‌های دانش بشری هستند، معمولاً مشتمل بر مقاله‌های کوتاه‌اند، درحالی‌که دانشنامه‌های تخصصی مقاله‌های کوتاه، متوسط و حتی با گستردگی کامل را دربردارند. هدف این مقاله نخست سیر در دانشنامه‌های بزرگ در جهان و استخراج مدخل «ریاضیات» در آنها و تحلیل درونی برخی از آنها است. در ادامه چندین دانشنامه فاخر ریاضی را بررسی خواهیم کرد. یکی از این دانشنامه‌ها، دانشنامه بزرگ ریاضی است که بزرگ‌ترین دانشنامه ریاضیات است که در حال حاضر در دنیا منتشر شده است. در حال حاضر، ترجمه این دانشنامه را شورای علمی متشکل از افراد زبده در پژوهشکده به‌عهده دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The entry of “Mathematics” in great encyclopedias along with introducing some mathematics encyclopedias

نویسندگان [English]

  • Alireza Medghalchi 1
  • Hassan Majidian 2

1 Departmen of pure mathematics, Kharazmi University

2 Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

Encyclopedias are reference books or books providing summaries for all branches of human knowledge or a particular one. Entries of encyclopedias are much more different than those of dictionaries. Encyclopedic entries are arranged alphabetically by names or by categories. Encyclopedias have a long history, even more than 2000 years which have evolved considerably. Digital and open source versions have also developed vastly. The first aim of this paper is to investigate the famous international encyclopedias, namely; Americana, Britannica, BSE, and in particular, Da'eratolmaa'ref-e Farsi (Mosaheb) to review the entry of “Mathematics” and inspect the development of this subject and its applications in other disciplines. In the second part, our aim is to examine some of the encyclopedias of mathematics, two of them subjected to applied mathematics. In particular, we introduce the Encyclopedias of Mathematics in details, those that are translated into Farsi by Iranian mathematicians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Encyclopedias
  • Britannica
  • Great Soviet Encyclopedia
  • Encyclopedias of Mathematics
  • Americana
  • Applied Mathematics Encyclopedia
اسمعیلی، اصغر (۱۳۹۳). دانشنامة ‌دانشنامه‌ها. تهران: بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.
سیفلو، حسین (۱۳۸۸). تاریخچة ریاضیات. تبریز: انتشارات یاس نبی.
جمالی، علیرضا (۱۳۸۷). معرفی و نقد چند مرجع ریاضی. نشر ریاضی، سال 17، ش ۱.
شورای علمی ریاضی بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران (۱۳۸۹). دانشنامة ریاضی، جلد ۱. تهران: انتشارات بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.
شورای علمی ریاضی بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران (۱۳۹۳). دانشنامة ریاضی، جلد ۲. تهران: انتشارات بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.
شورای علمی ریاضی بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران (۱۳۹۵). دانشنامة ریاضی، جلد ۳. تهران: انتشارات بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.
شورای علمی ریاضی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری (۱۳۹۷). دانشنامة ریاضی، جلد 4. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مصاحب، غلامحسین (۱۳۴۵). دایرة المعارف فارسی، ج ۱-۳. تهران: انتشارات فرانکلین.
Borowski, E. J.; Borwein, J. M. (2002). Collins Dictionary of Mathematics. 2nd ed., Harper Collins Publishers.
Clapham, C.; Nicholson, J. (2005). The Concise Oxford Dictionary of Mathematics. 3rd ed., Oxford Univ. Press.
Encyclopædia Britannica (1974). Mortimer J. Adler (ed.), 15th ed.
Encyclopædia Britannica (1871). Edinburgh: A. Bell & C. MacFarquhar.
Engquist, B. (ed.) (2015). Encyclopedia of Applied and Computational Mathematics. Berlin: Springer.
Hazewinkel, M. (ed.) (1988-1994). Encyclopaedia of Mathematics. (10 vols), Kluwer.
Hazewinkel, M. (ed.) (1998-2002). Encyclopaedia of Mathematics. (Supplements I-III), Kluwer.
Heath, T. L. (1926), The Thirteen Books of Euclid’s Elements. Translated from the text of Heiberg with Introduction and Commentary, 3 vols, Cambridge: Cambridge University Press, (repr., Dover Publications, Inc., New York, 1956).
Itô, K. (ed.) (1987). Encyclopedic Dictionary of Mathematics. 2nd ed. (4 vols), MIT Press.
James, G.; James, R. (1992). Mathematics Dictionary. 5th ed., Van Nostrand Reinhold, Cliapman & Hall.
Matematicheskaya Entsiklopediya (1977). Moscow: Sovetskaya Entsiklopediya.
Parker, S. P. (ed.) (2003). McGraw-Hill Dictionary of Mathematics. 2nd ed., McGraw-Hill.
Peeva, K.; Vogel, H.-J.; Lozanov, R.; Peeva, P. (eds.) (1995). Elsevier’s Dictionary of Mathematics, English, German, French, and Russian. Elsevier.
Prokhorov A. M. (ed.) (1974-1983) Great Soviet Encyclopedia. 31 vols, 3 vols of indexes, Translation of third Russian edition of Bol'shaya sovetskaya entsiklopediya, New York: Macmillan, London: Collier Macmillan.
Rines, G. E.; Beach, F. C. (1904). The Encyclopedia Americana. New York: Americana Company.
Sarton, G. (1948). Introduction to the History of Science. Carnegie Institution of Washington, Publication 376, vol. 111, Science and learning in the fourteenth century, part 11. Baltimore, The Williams & Wilkins Company. (repr. 1953).
Stein, E.; de Borst R.; Hughes T.J.R. (eds) (2004). Encyclopedia of Computational Mechanics. New York: Wiley.