نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• مریم علی نژاد

استادیار پژوهشکده دانشنامه نگاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

رعایت مقتضای حال مخاطب، موضوع اصلی علم معانی است و در کنار فصاحت و روانی کلام و پیوند میان اجزای جمله، یکی از شروط رسیدن کلام به جایگاه بلاغت و رسایی است. در پژوهش حاضر، این اصل بلاغی، در «فرهنگ‌نامه کودکان و نوجوانان» به عنوان نخستین دایره‌المعارف تألیفی به زبان فارسی برای کودکان و نوجوانان، مورد مطالعه قرار گرفته است.

هدف اصلی این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای انجام شده، نشان‌دادن تأثیر رعایت مقتضای حال مخاطب کودک و نوجوان در زبان و سبک نوشتار فرهنگ‌نامه است. به منظور نیل به این هدف، مداخل 4 جلد منتخب فرهنگ‌نامه (1، 6، 10 و 12) در سطوح دانش پایه، گزینش مدخل، رسم‌الخط و به طورخاص، در سطح زبان و بیان، شامل واژگان و جملات مورد بررسی قرار گرفته است.

یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ساده‌نویسی و سادگی زبان و بیان که در قالب جملات کوتاه، پرهیز از واژه‌های پیچیده و نامفهوم و استفاده از کلمات فارسی نمود پیدا کرده، از ویژگی‌های نثر فرهنگ‌نامه است، که بیش از هر چیز به همان ویژگی مخاطب‌محوربودن اثر برمی‌گردد. نویسندگان مقالات فرهنگ‌نامه، با درنظرگرفتن مخاطبان خود، همواره اصل سادگی زبان و بیان را مدنظر دارند؛ چنان‌که در بررسی سطح واژگان، فراوانی واژگان 3هجایی (41%) قابل‌توجه است و در سطح جملات، مشاهده شده است که جملات کمتر از ده واژه (80%) و جملات حاوی یک پیام (%5/47)، بسامد بیشتری دارند.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگ‌نامه کودکان و نوجوانان
• بلاغت
• مقتضای حال مخاطب
• واژگان
• جملات

موضوعات

• کلیه حوزه‌های مرتبط با دانشنامه‌نگاری

عنوان مقاله [English]

Analysis of instances of observing the appropriate situation of the audience in the Encyclopaedia of Children and Adolescents

نویسنده [English]

• maryam alinezhad

Assistant Professor,Institute of Humanities and Cultural Studies, encyclopedia compiling research center

چکیده [English]

Observance of the appropriate state of the addressee is the main subject of semantics and In addition to the eloquence of speech and the coherence of the components of the sentence, one of the conditions for the discourse to reach the status of rhetoric and accessibility. In the present study, this rhetorical principle has been studied in the "encyclopaedia of Children and Adolescents" as the first encyclopaedia written in Persian for children and adolescents.
The main purpose of this article is to show the effect of observing the appropriate situation of the children and adolescents in the language and writing of encyclopaedia. In order to achieve this goal, the introduction of 4 volumes (1،6،10،12) of the encyclopaedia at the levels of basic knowledge, interventions, calligraphy and in particular, language and expression, including words and sentences were analysed.
Findings indicate that simplification and simplicity of language and expression, which is expressed in the form of short sentences, avoidance of complex and incomprehensible vocabulary and the use of Persian words, is one of the characteristics of the writing style of this encyclopaedia, which origins from the audience-centric nature of this work. The authors of encyclopaedic articles, considering their audiences, always observe the principle of simplicity of language and expression; as in the study of vocabulary level, the frequency of 3-syllable words (41%) is remarkable and at the sentence level, it has been observed that sentences with less than ten words (80%) and sentences containing a single message (47.5%) have a higher frequency.

کلیدواژه‌ها [English]

• Encyclopaedia of children and adolescents
• rhetoric
• observing the appropriate situation of the audience
• vocabulary
• sentences